Zatrucie spalinami

Obecnie coraz częściej można usłyszeć o zatruciu spalinami. Wystarczy obejrzeć wieczorne wiadomości, bądź przejrzeć prasę, a na pewno natkniemy się na co najmniej jeden przypadek tego typu zatrucia. Ale czy tak naprawdę wiemy na czym polega to zjawisko oraz jakie zagrożenia za sobą niesie?

Spaliny a zdrowie człowieka

Samochodów jeździ po drogach coraz więcej, a wydzielane substancje bezpośrednio wpływają nie tylko na organizmy żywe, ale także na powietrze, glebę oraz wodę, Spaliny dzielimy na toksyczne oraz nietoksyczne. Do pierwszej grupy zalicza się takie substancje jak: tlenek węgla, węglowodory, tlenki azotu, pyły, dioksyny, metale ciężkie oraz ozon. Z kolei do związków nietoksycznych należą: dwutlenek węgla, tlen, azot oraz para wodna.

Tlenek węgla

Substancja ta stanowi jedno z największych zagrożeń dla ludzkiego zdrowia i życia. Jest to gaz o właściwościach silnie trujących. Bezbarwny i bezwonny pozostaje na ogół trudny do wykrycia. Wdychany przez dłuższy czas, łączy się z hemoglobiną 200-300 razy szybciej niż tlen. W dalszej kolejności jego działanie powoduje zakłócenie procesu oddychania, prowadząc do zgonu, dlatego nie bez przyczyny nazywany jest „cichym zabójcą”. Aby ograniczyć przedostawanie się tego gazu do powietrza, obecnie wiele aut wyposażonych jest w katalizator, który powoduje, że tlenek węgla utlenia się, przechodząc w dwutlenek węgla.

Węglowodory

Są to niespalone bądź częściowo spalone cząsteczki paliwa, które wykazują niezwykle negatywne oddziaływanie na ludzki organizm. Są nie tylko silnie trujące, ale co najbardziej istotne rozpuszczają się w tłuszczach, kumulując się w tkankach ludzi i zwierząt. Podobnie jak w przypadku tlenku węgla, węglowodory są utleniane za pomocą katalizatora, w celu ograniczenia emisji tych związków do środowiska zewnętrznego. Utleniane węglowodory przechodzą w dwutlenek węgla oraz w parę wodną.

Tlenki azotu

Tlenki azotu zaliczane są do najbardziej toksycznych gazów spalinowych. Podobnie jak tlenek węgla, cechuje je bezbarwność oraz wchodzenie w szybką reakcję z hemoglobiną. Co ważne tlenki azotu w tkankach utleniają się do dwutlenku azotu, który w niewielkich ilościach powoduje podrażnienie dróg oddechowych, jednakże w dużych stężeniach prowadzi do śmiertelnego zatrucia.  Wspomniany już katalizator utlenia tlenki azotu do postaci czystego azotu.

Pyły

Do najgroźniejszych rodzajów pyłu należą cząsteczki sadzy. Sadza to nic innego jak czysty węgiel, który ze względu na swoje bardzo małe rozmiary, szybko przedostaje się do płuc. Warto wiedzieć, że drobiny tych substancji wykazują właściwości reaktywne, co znaczy iż na ich powierzchni łatwo osadzają się różnorodne substancje wykazujące toksyczne działanie. Pyły w znaczny sposób wpływają na organizm człowieka, powodując nie tylko podrażnienia oczu i skóry, ale przede wszystkim płuc. Ich negatywne działanie może doprowadzić do tzw. pylicy płuc, gdyż cząsteczki sadzy osadząją się w płucach, w podobny sposób jak u ludzi, którzy palą papierosy. Pyły przyczyniają się do powstawania alergii oraz sprzyjają zatruciom organizmu.

Ołów

Od czasu, kiedy wprowadzono do sprzedaży benzynę bezołowiową, emisja ołowiu znacznie spadła, jednakże warto zdawać sobie sprawę z jego negatywnego działania na żywe organizmy. Ołów łączy się z czerwonymi krwinkami, powodując tym samym zaburzenia procesu krwio -twórczego, a w dużych stężeniach powoduje zaburzenia procesów neurologicznych, a co za tym idzie uszkodzenia mózgu.

Metale ciężkie

Pomimo, iż zastosowanie katalizatorów w samochodach wydaje się być dobrym rozwiązaniem – przecież utleniają one większość szkodliwych substancji, dzięki czemu nie jesteśmy narażeni na ich trujące działanie, jednakże jak wszystko, mają one swoje plusy, jak i minusy. Katalizatory utleniając szkodliwe gazy, powodują tym samym emisję platyny – bardzo szkodliwego metalu ciężkiego. Platyna uszkadza płód oraz jest wydalana z organizmu z moczem, powodując uszkodzenia nerek. Z kolei jej sole, są silnie uczulającymi alergenami.

Ozon

Ozon to cząsteczki tlenu złożone z trzech jego atomów. Jest naturalnym składnikiem atmosfery, w górnych jej warstwach tworzy powłokę chroniącą przed szkodliwym promieniowaniem UV, z kolei przy powierzchni ziemi w naturalnej postaci raczej nie występuje. Pomimo to jego stężenie od lat  alarmująco wzrasta, szkodliwie wpływając na nasze środowisko i nas samych.

Jego szkodliwe działanie wynika z obecności dodatkowego atomu tlenu, który jest z nim związany w sposób nietrwały, szybko utleniający się i wchodzący w reakcje z innymi substancjami. Ozon jest składnikiem spalin, a jego emisja do środowiska powoduje, iż wdychany przez ludzi doprowadza do wielu zniszczeń w organizmie. Atakuje on układ oddechowy, a przenikając do pęcherzyków płucnych, niszczy ich delikatną tkankę, uszkadzając tzw. blaszki płucne – odpowiedzialne za ochronę naszego organizmu przed wirusami, bakteriami oraz toksynami. W konsekwencji prowadzi do obrzęków płuc, a nawet do rozedmy, astmy oraz do alergii. Podrażnia oczy, a wdychany przez dłuższy czas może doprowadzić do śmierci.


Dioksyny

Spaliny samochodowe są jednym ze źródłeł dioksyn, które określane są przez badaczy naukowych, jako najbardziej toksyczne związki. Przy długotrwałym oddziaływaniu powodują nowotwory, uszkodzenia płodu, a nawet prowadzą do bezpłodności. Zakłócają one bowiem układ rozrodczy, zarówno człowieka, jak i zwierząt.


Trudno jest określić wpływ zanieczyszczeń powietrza wynikający ze szkodliwego oddziaływania spalin samochodowych, gdyż zależy on od wielu czynników, takich jak m,in. wiek, stężenie gazów, odporność organizmu, która jest cechą indywidualną każdego człowieka, czy też od warunków klimatycznych. Jednakże z wielu badań, przeprowadzonych przez naukowców na całym świecie, wynika, że wiele chorób i dolegliwości, może być związanych z wydzielaniem owych trujących związków do środowiska zewnętrznego, które potem są przez nas wdychane. Do takich schorzeń z pewnością zalicza się:

• choroby układu oddechowego

• zaburzenia CUN (centralnego układu nerwowego)

• choroby oczu

• alergie

• zaburzenia krążenia

Najczęstsze obajwy zatrucia spalinami

Wspomniany już tlenek węgla, który powoduje groźne w skutkach zatrucia, a nawet prowadzi do śmierci, wiążąc się z hemoglobiną, doprowadza do niedotlenienia organizmu, głównie mózgu oraz mięśnia sercowego. 

Objawami zatrucia są:

• bóle i zawroty głowy

• oszołomienie

• duszności

• nudności

• wymioty

Przy średnim oraz wysokim stężeniu powoduje z kolei o wiele poważniejsze skutki, takie jak:

• utrata świadomości

• wzmożenie odruchów ze ścięgien

• hiperwentylacja (nadmierne oddychanie)
  

• nadciśnienie tętnicze

• napady drgawek

• hipowentylacja (niedostateczne dostarczenie tlenu do orgaznimu)
  

• sinica

• wstrząs

Co ważne po zatruciu możliwe są powikłania w postaci nerwobólów, uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego, jak też zmian w czynnościach pracy serca i płuc.

Tlenki azotu obniżają naszą odporność, powodując:

• osłabienie organizmu

• podatność na różne infekcje bakteryjne oraz wirusowe

• podrażnienie oczu – szczególnie częste jest zapalenie spojówek

• alergia

• trudności w oddychaniu

Zatrucie spalinami samochodowymi to niezwykle trudny, jak i obszerny temat, będący wciąż w kręgu zainteresowań badaczy z całego świata. Ze względu na wciąż rosnące zanieczyszczenie powietrza spalinami oraz ich negatywny wpływ na zdrowie oraz życie nie tylko człowieka, ale także całej fauny i flory, stał się problemem na skalę światową. Wiele mówi się o ekologii oraz dbaniu o nasze środowisko naturalne, jednakże wciąż robimy zbyt mało, aby uchronić przede wszystkim siebie przed szkodliwym wpływem związków, jakie uwalniają się przez codziennie spalanie paliw.


Autor:

Sabina Maćkowicz