Zatrucie cynkiem

Niezbędny, a zarazem niebezpieczny!

Nie da się ukryć – cynk jest pierwiastkiem „wyjątkowym”. Z jednej strony tak niezbędny do prawidłowej pracy całego organizmu, z drugiej szkodliwy i zagrażający człowiekowi – przecież to jeden z metali ciężkich, które określa się mianem „pierwiastków śmierci”.

Owych pierwiastków zagrażających ludzkiemu zdrowiu jest w naszym środowisku wiele, należą do nich prócz cynku, także m.in. ołów, rtęć i kadm, które są szczególnie niebezpieczne dla ludzkiego zdrowia. Jednakże w odróżnieniu od nich cynk odgrywa bardzo ważną rolę dbając o prawidłowe funkcjonowanie całego ustroju.

Rola cynku w organizmie człowieka

Pomimo szkodliwości tego pierwiastka, ludzki organizm nie jest w stanie bez niego funkcjonować. Cynk jest bowiem niezbędny do syntezy DNA i RNA. Jest także składnikiem oraz aktywatorem wielu enzymów, gdyż uczestniczy w metabolizmie białek, węglowodanów, alkoholu oraz tłuszczów.  Pierwiastek ten ogrywa nie tylko wiodącą rolę w syntezie białek, ale jest także ważnym składnikiem enzymów trawiennych.

Bardzo istotny jest także jego udział w magazynowaniu insuliny. Cynk reguluje gospodarkę hormonalną całego organizmu, nie tylko wpływa na odpowiednie działanie insuliny, ale również na pracę kortykosterydów, hormonów płciowych oraz wzrostu. Jest odpowiedzialny za wzrost i różnicowanie komórek.

Kolejną istotną rolą tego pierwiastka jest jego wpływ na układ immunologiczny ustroju. Cynk wspomaga bowiem naszą odporność, a co za tym idzie zwiększa odporność na infekcje i zakażenia. Hamuje rozwój wirusów w organizmie, a w szczególności wirusa opryszczki, jak też wirusów odpowiedzialnych za przeziębienia.

Cynk w swoim dobroczynnym działaniu, wpływa także na procesy naprawcze, takie jak: gojenie ran, jak też na poprawę sprawności umysłowej oraz na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego.

Ważną informacją jest też to, iż cynk bierze udział w utrzymaniu prawidłowej równowagi innych pierwiastków, takich jak: mangan, magnez, selen i miedź, jak również, że jest antagonistą kadmu i ołowiu, co oznacza, że cechuje się działaniem odtruwającym.

Niedobór cynku

Niedobór tego pierwiastka w organizmie człowieka, wręcz upośledza pracę całego ustroju. Jednakże brak wystarczającej ilości cynku szczególnie wpływa na funkcjonowanie męskiego układu rozrodczego, znacznie spowalniając produkcję testosteronu.  Bardzo szkodliwy wpływ niedoboru cynku notuje się również u nienarodzonych jeszcze dzieci, gdyż  duży niedobór może u kobiet będących w ciąży doprowadzić do poronienia oraz do ciężkich wad wrodzonych u dziecka, z kolei mniej nasilone niedobory mogą doprowadzić do wewnątrzmacicznego opóźnienia wzrostu, przedwczesnych urodzeń oraz do wzrostu ryzyka zakażeń okołoporodowych.

Choroby zwiększają zapotrzebowanie na cynk?

Niektóre choroby mogą powodować, że nasz organizm będzie bardziej niż zwykle potrzebował tego pierwiastka. Do chorób takich zalicza się:

• choroby zapalne jelit

• obniżenie poziomu albumin (białek uczestniczących w transporcie cynku) w surowicy

• alkoholizm

• oparzenia i rozlegle urazy

• cukrzyca

• choroby wątroby, nerek i trzustki

• przewlekły stres

• stany po zabiegach operacyjnych

Jak rozpoznać, że naszemu organizmowi brak cynku?

W dzisiejszych czasach, aby sprawdzić czy cierpimy na niedobory pierwiastków bądź minerałów czynnie uczestniczących w funkcjonowaniu ludzkiego ustroju, przeważnie poddajemy się badaniom krwi. Jednakże w przypadku cynku, nie są one miarodajne, dlatego, że aż 95% tego pierwiastka znajduje się we wnętrzu komórek, zatem tylko niewielki odsetek krąży w naszej krwi. Z tej właśnie przyczyny niedobory cynku są niezwykle trudne do wykrycia.

W wykryciu niedoboru cynku może nam pomóc nasza wiedza na temat objawów, jakie towarzyszą w czasie deficytu tego pierwiastka. Do najbardziej specyficznych należą:

• kurza ślepota

• bark apetytu

• choroby skóry

• drżenie rąk i nóg

• łamliwość paznokci

• łamliwość i wypadanie włosów

• obniżenie odporności oraz większa podatność na zakażenia

• zaburzenia nastroju, a szczególnie stany depresyjne, przewlekłe znużenie i słaba koncentracja

• zaburzenia smaku

• zaburzenia cyklu menstruacyjnego

• zaburzenia gospodarki hormonalnej

Aby uzupełnić niedobory cynku, warto wzbogacić codzienną dietę o wątróbkę, owoce morza oraz ryby a w szczególności o śledzie i makrele. Do bogatych w cynk pokarmów należą także:  otręby pszenne, kiełki pszenicy, nasiona dyni i słonecznika, grzyby, żółtka jaj, produkty z mąki pszennej, kakao, czosnek i orzechy.

Zatrucie cynkiem

Jeżeli decydujemy się na przyjmowanie cynku za pomocą suplementów diety, musimy pamiętać, aby w żadnym wypadku nie przekraczać zalecanej dziennej dawki spożycia. O ile spożywaniem większej ilości pokarmów bogatych w cynk nie wyrządzimy sobie krzywdy, to już suplementami diety tak. Dlatego tak ważne jest, aby przestrzegać dziennej dawki spożycia i nigdy nie nadużywać ilości preparatu, gdyż cynk przyjmowany w nadmiarze wykazuje działania toksyczne.

Do objawów ostrego zatrucia cynkiem zalicza się:

• osłabienie

• nudności

• wymioty

• zawroty głowy

• dreszcze

• owrzodzenia

• zmiany w śluzówkach jamy ustnej i gardła

• gorączka

• zgaga

• uczucie zmęczenia

• niedokrwistość

Z kolei do symptomów, jakie towarzyszą przewlekłym zatruciom należą:

• zaburzenia żołądkowe

• bóle w klatce piersiowej

• omdlenia

• duszności

• zaburzenia funkcji wątroby

• żółtaczka

Dbajmy także o to, by dokładnie myć zakupione owoce oraz warzywa, które często są spryskiwane preparatami cynkowymi, których spożywanie wraz z produktem również może przyczynić się do niebezpiecznego wzrostu poziomu tego pierwiastka w organizmie. Wzbogacając swoją dietę, należy także mieć a uwadze fakt, iż spożywanie cynku oraz produktów odżywczych bogatych w ten pierwiastek nie może odbywać się z jednoczesnym przyjmowaniem niektórych leków, gdyż mogą one osłabić wchłanianie i działanie cynku. Dlatego też należy zachować przynajmniej dwugodzinną przerwę w przyjmowaniu tych substancji.

Pamiętajmy, iż cynk pomimo swojego dobroczynnego działania, jest pierwiastkiem silnie trującym, dlatego należy dbać o jego prawidłowy poziom w organizmie, gdyż zarówno jego niedobór, jak i nadmiar mogą spowodować przykre konsekwencje nie tylko dla naszego zdrowia, ale także w przypadku kobiet ciężarnych dla zdrowia i rozwoju dziecka.

Autor:

Sabina Maćkowicz