Płodowy zespół alkoholowy - FAS

Przyczyny płodowego zespołu alkoholowego

Kiedy kobieta w ciąży sięga po alkohol, część spożytego alkoholu łatwo przenika przez łożysko do płodu. Rozwijający się płód, w przeciwieństwie do organizmu dorosłego człowieka, nie jest w stanie skutecznie zneutralizować szkodliwych właściwości alkoholu. Oddziaływanie tej substancji na płód jest bardzo silne i może zakłócić procesy odpowiedzialne za odżywianie i przekazywanie tlenu, co negatywnie wpływa na funkcjonowanie najważniejszych organów płodu. Następstwem tych zaburzeń mogą być nieodwracalne wady rozwojowe.

W wielu przypadkach zdarza się, że uszkodzenia płodu związane z działaniem alkoholu  mogą być powodowane nieświadomie, gdyż w pierwszych tygodniach ciąży, kiedy kobieta może nie zdawać sobie sprawy z faktu, że jest w ciąży. Prawdopodobieństwo wystąpienia płodowego zespołu alkoholowego zwiększa się, gdy matka jest uzależniona od alkoholu.

Zgodnie z wynikami wielu badań naukowych, spożywanie alkoholu wydaje się być najbardziej szkodliwe dla rozwoju płodu w czasie 3 pierwszych miesięcy ciąży. Nie oznacza to jednak, że spożywanie alkoholu w późniejszym okresie ciąży jest bezpieczne.

Diagnostyka płodowego zespołu alkoholowego

Symptomy alkoholowego zespołu płodowego mogą występować u dzieci na różnych etapach życia. Pierwsze objawy mogą zostać dostrzeżone w pierwszych tygodniach, miesiącach, a nawet latach życia. Wczesna diagnoza i podjęcie odpowiednich środków mogą przyczynić się do poprawy zdolności dziecka do samodzielnego funkcjonowania.

Diagnozowanie alkoholowy zespół płodowy wymaga specjalistycznej wiedzy i dogłębnej oceny stanu zdrowia dziecka. Do podstawowych czynników, które należy uwzględnić podczas stawiania diagnozy, zaliczamy: kwestię spożywania alkoholu przez matkę w czasie ciąży, wygląd fizyczny dziecka, wzrost i rozwój fizyczny dziecka, rozwój mózgu dziecka i jego zdolności intelektualne. Lekarz powinien w szczególności przeanalizować możliwości poznawcze, zdolność do uczenia się i przyswajania wiedzy, umiejętność wysławiania się, a także wszelkie problemy społeczne i niepokojące zachowania.

W razie podejrzenia alkoholowego zespołu płodowego, lekarz może skierować dziecko na specjalistyczne badania  lub konsultacje u innego lekarza specjalisty (np. neurologa), który potwierdzi obecność tego zespołu chorobowego lub wykluczy występowanie innych chorób o podobnych objawach.

Leczenie i zapobieganie płodowemu zespołowi alkoholowemu

Alkoholowy zespół płodowy jest zespołem chorobowym o charakterze nieuleczalnym. Wady powstałe w życiu płodowym są nieodwracalne, jednakże wczesna diagnoza i podjęcie właściwych środków mogą przyczynić się do zmniejszenia uciążliwości niektórych objawów, dzięki czemu komfort życia dziecka może się znacznie poprawić.

Bardzo pomocne, a w wielu przypadkach nawet konieczne, jest regularne korzystanie z pomocy specjalistów z zakresu: edukacji specjalnej, logopedii, fizjoterapii oraz psychologii. Wspieranie dziecka podczas nauki chodzenia, mówienia oraz przyswajania umiejętności społecznych jest niezwykle istotne. Rodzice powinni rozważyć również skorzystanie z form edukacji specjalnej w celu poprawy rezultatów przyswajania wiedzy szkolnej oraz właściwego zachowania.

W zależności od występujących objawów, zasadne może być również wykorzystanie środków farmakologicznych, takich jak np. leki antydepresyjne, leki wspierające koncentracje, leki przeciwdziałające nadpobudliwości lub leki neuroleptyczne, które przeciwdziałają stanom lękowym oraz napadom agresji.

Niezwykle istotnym elementem w kontekście alkoholowego zespołu płodowego jest profilaktyka. Kobiety będące w ciąży lub próbuje zajść w ciążę powinny unikać picia alkoholu w jakichkolwiek ilościach i pod jakąkolwiek postacią. Ciężarne kobiety, u których występuje uzależnienie od alkoholu, powinny zostać objęte pomocą terapeutyczną przynajmniej przez okres trwania ciąży.

Podsumowanie

Alkoholowy zespół płodowy to stan, w którym rozwojowi dziecka towarzyszą poważne zaburzenia. Dawka alkoholu, która może prowadzić do wystąpienia tego zespołu chorobowego nie została do tej pory precyzyjnie ustalona, a więc każda ilość tej substancji, przyjmowana przez kobietę w czasie ciąży, może negatywnie wpłynąć na rozwój płodu. Wczesne rozpoznanie choroby i wdrożenie odpowiednich środków może zapobiec dalszemu pogłębianiu niektórych problemów, w tym np. kłopotów z nauką lub trudności socjalizacyjnych.

Stanisław Skorcz

Zobacz również objawy tej choroby: Objawy płodowego zespołu alkoholowego - FAS