Otyłość

otyłość pierwotna (prosta) czyli skutek stałego dodatniego bilansu energetycznego w skutek pierwotnego nadmiernego jedzenia,

otyłość wtórna (objawowa) - objaw zaburzeń i chorób metabolicznych oraz stanów chorobowych innych narządów, np. cukrzyca, choroba Cushinga, zespół Cushinga.

Podział ten ma znaczenie terapeutyczne

Otyłość nie jest odrębną chorobą o ściśle określonej przyczynie powstawania i objawach. Jest to stan większej ilości tkanki tłuszczowej, który objawia się widocznym zwiększeniem masy ciała. Otyłość może być objawem różnych chorób, a wtórnie może być przyczyną chorób innych narządów. Najważniejszą cechą otyłości jest to, że zagraża ona zdrowiu całego organizmu oraz grozi uszkodzeniami poszczególnych narządów.

Otyłość stanowi zagrożenie zdrowia i życia dlatego należy jej radykalnie przeciwdziałać już na samym początku, kiedy się pojawia. Sprzyja ona:

• hiperlipidemii i miażdżycy,
  
  
• nadciśnieniu tętniczemu,
  
  
• niewydolności wieńcowej
  
  
• zawałowi serca,
  
  
• zmianom zwyrodnieniowym stawów (szczególnie nóg),
  
  
• kamicy żółciowej,
  
  
• kompleksom i zaburzeniom psychicznym
  
  
• chorobom neurologicznym
  
  
• zapaleniu nerwów,
  
  
• obniżeniu wydolności wysiłkowej,
  
  
• udarowi mózgu.
  
  

Otłość pojawia się zazwyczaj w wieku średnim i starszym, jednakże może wystąpić w każdym wieku, a u kobiet także po okresie przekwitania. Duży wpływ na pojawienie się otyłości w wieku dorosłym ma odżywianie się w dzieciństwie. Pewne typy budowy ciała np. pykniczny, czyli niski wzrost i krótka szeroka klatka piersiowa, są bardziej narażone na otyłość. Asteniczny typ budowy ciała natomiast nie sprzyja otyłości. Otyłość występuje też rodzinnie - predyspozycje do otyłości mogą więc być dziedziczne, choć ważną rolę pełnią także nawyki żywieniowe oraz styl życia.

W prawidłowych warunkach norma tłuszczu wynosi ok. 20% masy ciała. Pochodzi on z tłuszczu pokarmowego, ale organizm ludzki ma także zdolność syntezowania tłuszczu z cukrów. Rozwój otyłości więc zależy przede wszyskim od ciągłego spożywania nadmiaru pokarmów w stosunku do potrzeb. Nie ma też znaczenia, w jakiej postaci ta dodatkowa energia zostanie dostarczona (tłuszcze, węglowodany, białka).Węglowodany to niezbędny czynnik w spalaniu tłuszczów. Na skutek braku insuliny w organizmie nie dochodzi do calkowitego spalania tłuszczów i pojawiają się resztkowe substancje tego procesu, powodujące kwasicę cukrzycową, tzm. ciała ketonowe: aceton, kwas acetooctowy. Dlatego otyłość bardzo często się pojawia w zaburzeniach przemiany materii węglowodanów

W cukrzycy z powodu zaburzeń spalania węglowodanów występują predyspozycje do rozwoju otyłości. Ale także, w wyniku wszyskich powiązań i współzależności przemiany materii, rozwojowi cukrzycy sprzyja otyłość. Przemianę tłuszczową reguluje ośrodkowy układ nerwowy i układ hormonalny (insulina, tyroksyna, hormony płciowe itd.) jednakże mimo tych regulacji nadwaga jest zawsze skutkiem przyjmowania większych ilości pokarmów niż jest to potrzebne organizmowi, w danym wieku, sytuacji, przy danym trybie życia i u danej płci. Nie musi to być naprawdę duże ciągłe przejadanie się: wystarczy, że bilans energetyczny jest dodatni i już następuje nadmierne gromadzenie się tłuszczu w organizmie. Odkładanie się tkanki tłuszczowej zależy od przyczyny, płci i wieku.

Częsta kontrola wagi ułatwia utrzymanie stałej normalnej masy ciała. Osoby skłonne do nadwagi powinne mieć domową wagę i codziennie kontrolować się w tych samych warunkach. Należy też okresowo porównywać własną wagę z wagą należną podaną w specjalnych tabelach (uwzględniających wiek, płeć, wzrost i typ budowy).

BMI , wskaźnik masy ciała (Body Mass index):

WMC=C_c/W²

gdzie:

WMC (BMI) = wskaźnik masy ciała, Cc = masa ciała w kilogramach,

W2 = wzrost w metrach (podniesiony do kwadratu); norma WMC (BMI), oznaczająca masę prawidłową, mieści się w granicach 20-25.

Otyłość zależy od tego, co ją wywołało oraz od wieku i płci osoby, u której występuje. Sposób gromadzenia się i rozkładania tkanki tłuszczowej, tzn. równomierny, guzowaty, oraz tryb życia i odżywiania się pozwalają ustalić co właściwie jest przyczyną otyłości.

Leczenie: w otyłości pierwotnej należy zapewnić ujemny bilans energetyczny (dieta ubogoenergetyczna). W otyłości wtórnej trzeba ustalić przyczynę i leczyć chorobę zasadniczą. Zaleca się ruch, świeże powietrze, ćwiczenia gimnastyczne. Szczególne znaczenie mają zasady, które ustali lekarz na podstawie badań. Ostateczny rezultat zależy natomiast w największym stopniu od chorego. Spadek masy ciała jest istotny dla: zmniejszenia ryzyka chorób i niewydolności serca, zmniejszenia ryzyka chorób i niewydolności naczyń krwionośnych, zmniejszenia hiperlipidemii, zmniejszenia ryzyka zachorowania na cukrzycę i ułatwienia kontrolowania cukrzycy, zmniejszenia ryzyka chorób stawów kończyn dolnych.

Zobacz również objawy tej choroby: Objawy otyłości